اختلالات شخصيتي مجموعه‌اي از اختلالات روانشناختي هستند كه رفتار و كردار عجيب و غريبي دارند. احتمالا به علت رفتار تعدادي از اطرافيان خود از لفظ خودشيفته استفاده كرده باشيد. يا از طرز رفتار برخي شخصيت ها تعجب كرده باشيد. شايد هم از بي ثباتي عاطفي شريك احساسي خود كلافه شده‌ايد. طبق تحقيقات انجام شده از هر ۲۰ نفر ۱ نفر مبتلا به يكي از انواع اختلالات شخصيت است. در ادامه انواع، علائم و درمان اختلالات شخصيتي را شرح داده‌ايم.

منبع: اختلالات شخصيتي | انواع اختلالات شخصيتي در DSM5

اختلالات شخصيتي

شخصيت يعني ثبات فكري، عاطفي و رفتاري. اما كساني كه اختلالات شخصيتي دارند ثبات فكري، احساسات، رفتار ندارند.

به اختلالاتي كه در خلق و خو، باور، نگرش، مزاج يا سرشت يك فرد اثرگذار است و اصولا ريشه در كودكي دارند؛ اختلالات شخصيتي مي‌گويند. اختلالات شخصيت، اختلالات روانشناختي‌اند كه رفتارهاي ناسازگار و غيرمنعطف دارند. در زندگي روزمره و ارتباط در اجتماع با مشكل روبرو مي‌شوند. زندگي با اين افراد دشوار و آزاردهنده است.

در جدول بالا نشان داده ايم كه هر كدام از اين اختلالات شخصيتي به خاطر كدام ويژگي مشترك در كنار يكديگر قرار گرفته اند.

انواع اختلالات شخصيتي

به طور كلي 10 نوع اختلالات شخصيتي وجود دارد. آن‌ها را در 3 دسته A ، B، C طبقه بندي كرده‌اند. هر كدام از اين طبقات ويژگي هاي مشتركي دارند.

اختلالات شخصيتي دستهA

افراد دچار يكي از اختلالات شخصيتي گروهA از نظر ديگران رفتار عجيب و غريب دارند. شاخصه اصلي اين گروه عدم ثبات شخصيت آن‌هاست. مشكلات آن‌ها پيچيده و اساسي است. اين دسته به 3 زير گروه تقسيم مي‌شوند.

1. شخصيت پارانوئيد: كساني كه شخصيت پارانوئيد دارند به همه چيز به طرز عجيب و شديدي شك دارند. به ديگران سوءظن دارند و به كسي اعتماد نمي‌كنند.
2. شخصيت اسكيزوئيد: افراد با شخصيت اسكيزوئيد در بيان احساسات محدوديت دارند. آن‌ها گوشه‌گير و غيراجتماعي هستند.
3. شخصيت اسكيزوتايپال: افراد داراي شخصيت اسكيزوتايپال ظاهري غيرعادي دارند. به ديگران اعتماد ندارند و اعتقاد شديدي به قدرت‌هاي ماورايي و جادو دارند.

اختلالات شخصيتي دسته B

كساني كه در اين دسته از اختلالات قرارمي‎گيرند، در كنترل احساسات خود دچار مشكل هستند. اين افراد رفتارهاي غير قابل پيش بيني و اغلب نمايشي دارند. اين دسته به 4 زير گروه تقسيم مي‌شود.

1. شخصيت ضداجتماعي: شخصيت هاي ضد اجتماعي ، به دنبال رفتارهاي پرخطر، نقص قوانين و دروغ گويي مداوم هستند.
2. شخصيت مرزي: اين شخصيت ها، خلق و خوي بالا و پايين دارند، هويت و احساسات بي‌ثبات دارند و افكار و تمايل به خودكشي در آن‌ها زياد است.
3. شخصيت نمايشي: شخصيت‌هاي نمايشي خود را به ظاهر عجيب و غريبي درمي‌آورند. به دنبال ديده‌شدن، متفاوت بودن و به شدت احساساتي هستند.
4. شخصيت خودشيفته: خودشيفته‌ها، حق به جانب و خود بزرگ بين هستند. به ديگران حسادت مي‌كنند. آن‌ها از انسان‌ها به عنوان ابزار استفاده مي‌كنند.

اختلالات شخصيتي دسته C

كساني كه در دسته c طبقه بندي مي‌شوند، تقريبا هميشه داراي استرس، ترس و اضطراب فراگير هستند. اين دسته به 3 زير گروه تقسيم مي‌شود.

1. شخصيت وابسته: شخصيت وابسته آستانه تحمل پايين، وابستگي بيش از حد به ديگران و ترس از تنها بودن دارند.
2. شخصيت اجتنابي: افرادي كه شخصيت اجتنابي دارند، نگران قضاوت منفي ديگران، احساس عدم كفايت و بيش از حد كم رو هستند.
3. شخصيت وسواسي-جبري: اين شخصيت به شدت كنترل گر، كمال گرا و داراي استانداردهاي بالا هستند.

علل اختلالات شخصيتي

علل بوجود آورنده اختلالات شخصيتي به صورت متعادلي از وراثت و محيط است. در ادامه راجع به عوامل اختلالات شخصيتي توضيح داده‌ايم.

ژنتيك: برخي خصوصيات شخصي توسط والدين به فرزندان انتقال پيدا مي‌كند. برخي خصوصيات مربوط به اختلال هاي شخصيت هم يكي از ميراث‌هاي والدين است كه به فرزندان منتقل مي‌شود.

محيط: گاهي عوامل محيطي و اجتماعي در شخصيت و رشد افراد تاثير گذار است. آزار جنسي و جسمي در كودكي، تنش‌هاي خانوادگي و وابستگي به الكل والدين از عوامل محيطي هستند. براي مثال: اگر كودكي در خانواده‌اي با سطح متوسط و اجتماعي به دنيا آمده باشد. اما در محل زندگي همسايگان و افراد بزهكار زندگي مي‌كردند. كودك پس از رشديافتن تبديل به شخصيت ضداجتماعي گشته است.

طبق تحقيقات، پژوهشگران به نتيجه جالبي دست يافته‌اند. 2 قلوهاي دو تخمكي از خانواده متوسط و اجتماعي كه از والدينشان جداشده بودند، مورد مطالعه قرار دادند. فرزند اول را به خانواده فرهنگي و فرزند دوم را به خانواده‌اي با شخصيت اسكيزوئيد سپردند.

پس از گذشت چند سال و شكل‌گيري شخصيت بچه ها، مشخص‌شد كودكي كه در خانواده فرهنگي بزرگ شده بود شغل كارمند داشت. و كودكي كه در خانواده با شخصيت اسكيزوئيد رشد كرده بود بسيار منزوي و از اجتماع گريزان بود.

زيستي: شايد فردي با مصرف داروها و مواد شيميايي تبديل به شخصيت پارانوييد شود. (البته در صورتي كه در خانواده همچين ويژگي شخصيتي نداشته اند). براي مثال: برخي افراد با شخصيت متعادل پس از مصرف مواد، خصوصيات شخصيت پارانوييد را نشان مي‌دهند.

بدترين و خطرناك ترين اختلالات شخصيتي

همه اختلالات شخصيتي به اطرافيان آسيب مي‌رساند. اما برخي اختلالات شخصيتي پرخطرتر هستند. مانند شخصيت ضداجتماعي و پارانوئيد.

خطرات ضد اجتماعي ها: اين افراد به طرز عجيبي به دنبال مشاجره، نقص قوانين و عدم مسئوليت پذيري هستند. اين شخصيت حتما در برهه‌اي از زندگي درگير مراجع قانوني مي‌شود. رانندگي پرخطر و با سرعت بالا دارند، و به همين دليل درصد تصادف اين شخصيت ها بيشتر است.

خطرات پارانوئيدها: يكي ديگر از اختلالات شخصيتي پرخطر پارانوئيد است. اگر فردي كه سوءظن دارد و به ديگران مشكوك است، همزمان مواد (مواد مخدر يا محرك) مصرف كند؛ علائم پارانوئيدي آن‌ها افزايش مي‌يابد و دست به كارهاي خطرناك مي‌زنند.

درمان اختلالات شخصيتي

اختلالات شخصيتي درمان‌هاي متفاوتي دارند. اما بهترين درمان طبق نظر درمانگر بعد از ارزيابي بيمار مشخص مي‌شود. گاهي اختلال عوامل ژنتيكي و گاهي ريشه در كودكي دارد. طبق بررسي‌هاي درمانگر، بعد از چند جلسه مراجعه كننده شدت نشانه‌هايش كاهش و با استمرار جلسات درمان انجام مي‌شود. روان‌درماني و دارودرماني توسط متخصص به صورت همزمان بيشترين بازدهي را به همراه دارد.

پيامدهاي عدم درمان مشكلات شخصيتي

تمامي اختلالات شخصيتي پيامدها و عوارض جدي دارند. اين افراد به خود و ديگران آسيب مي‎زنند. از لحاظ عاطفي، فكري و كاري تعادل ندارند. قابل پيش بيني نيستند و هر لحظه امكان رفتار عجيب وجود دارد. توانايي انجام درست كارهاي روزمره ندارند و ديگران را از خود دور مي‌كنند.

كلام آخر

بامطالعه مقاله متوجه شده ايد كه اختلالات شخصيتي متعددي وجود دارد. كه هركدام نشانه و پيامدهاي به خصوصي دارد. لطفا از برچسب زدن به خود و ديگران پرهيز كنيد. و تشخيص را به دست متخصص بسپاريد. مركز مشاوره ذهن نو به صورت حضوري و تلفني در خدمت شما عزيزان است. براي كسب اطلاعات بيشتر با شماره هاي درج شده تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات شخصيتي مي توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن هاي ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگيريد.

منبع: اختلالات شخصيتي | انواع اختلالات شخصيتي در DSM5